Νέα έρευνα: Η βιταμίνη Α από φυτικές πηγές προστατεύει το συκώτι

Η συνέργεια των τροφών και το πώς βιταμίνες, αντιοξειδωτικά, μέταλλα και άλλες θρεπτικές ουσίες από φυτικές τροφές αλληλεπιδρούν όταν καταναλώνουμε μια ολόκληρη τροφή γίνεται πλέον όλο κι πιο γνωστή. ‘Όπως είναι φυσικό, το να καταναλώνουμε μια φυσική τροφή με πλήθος βιταμινών έχει μεγάλη διαφορά από το να παίρνουμε μια μεμονωμένη βιταμίνη σε συμπλήρωμα, όπως επίσης έχει διαφορά και η βιταμίνη που μπορεί να λαμβάνουμε από μια τροφή ζωικής προέλευσης. Για τη συνέργεια τροφών έχω γράψει στο παρελθόν εδώ κι εδώ, ενώ το συζητάω και με όλους σας από κοντά, καθώς θεωρώ καθήκον μου ως διαιτολόγος-διατροφολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και την κλινική διατροφή και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, να ενημερώνω για το πόσο σημαντικό είναι να στρεφόμαστε όσο το δυνατόν περισσότερο σε ολόκληρες φυτικές τροφές, για πολλούς λόγους.

Άλλη μια έρευνα έρχεται να επιβεβαιώσει ότι οι φυτικές τροφές και οι βιταμίνες που λαμβάνουμε από αυτές έχουν διαφορετική επίδραση στον οργανισμό μας από τις βιταμίνες μιας ζωικής τροφής.

Βιταμίνη Α και αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος 
Έχουμε ακούσει όλοι για το λεγόμενο «λίπος στο συκώτι», το οποίο πολλοί έχουν ανακαλύψει τυχαία σε κάποιον υπέρηχο. Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFDL) είναι η πιο κοινή χρόνια ηπατική διαταραχή σε παιδιά και νέους στον δυτικό κόσμο, κυρίως λόγω παχυσαρκίας και συχνά διαγιγνώσκεται από τις εξετάσεις αίματος ή τον υπέρηχο άνω κοιλίας. Έχουμε πει στο παρελθόν ότι η φυτοφαγία είναι η διατροφή που μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την κατάσταση μιας νόσου που στην Ελλάδα, ο επιπολασμός υπολογίζεται σε 15% – 20%.

Νέα έρευνα τώρα, που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2024 στο Scientific Reports έδειξε ότι η βιταμίνη Α από φυτικές πηγές μπορεί να κάνει τη διαφορά σε περιπτώσεις μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης.

Συγκεκριμένα, υπήρξε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης βιταμίνης Α από διάφορες διατροφικές πηγές και του κινδύνου για μη αλκοολική λιπώδη διήθηση στο ήπαρ, όπου η πρόσληψη καροτενοειδών συσχετίστηκε αντιστρόφως ανάλογα με τον κίνδυνο NAFLD. Μετά το διαχωρισμό με βάση το φύλο και την ηλικία, οι σημαντικές συσχετίσεις παρέμειναν τόσο στις γυναίκες όσο και στους συμμετέχοντες ηλικίας κάτω των 45 ετών. Διαπιστώθηκε επίσης μια γραμμική αρνητική σχέση δόσης-απόκρισης μεταξύ της πρόσληψης καροτενοειδών προβιταμίνης Α και του κινδύνου NAFLD. Εξ όσων γνωρίζουμε, αυτή είναι η πρώτη μελέτη που καταδεικνύει τη σχέση μεταξύ της διαιτητικής πρόσληψης βιταμίνης Α από διάφορες πηγές και του κινδύνου NAFLD.

Τα καροτενοειδή (προβιταμίνη Α) είναι ευρέως διαδεδομένα στις φυτικές τροφές. Στην παρούσα μελέτη, τα καροτενοειδή όπως το β-καροτένιο αξιολογήθηκαν με τον υπολογισμό της βιταμίνης Α κυρίως από φυτικά τρόφιμα όπως τα όσπρια, τα φασόλια, τα φρούτα και τα λαχανικά. Προηγουμένως, λίγες μελέτες είχαν αναφέρει τη συσχέτιση μεταξύ της διαιτητικής πρόσληψης βιταμίνης Α από διάφορες πηγές με τον κίνδυνο NAFLD. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η πρόσληψη καροτενοειδών συσχετίστηκε αντιστρόφως ανάλογα με τη NAFLD, δηλαδή όσο μεγαλύτερη η κατανάλωσή τους από φυτικές πηγές, τόσο μικρότερο ο κίνδυνος για τη νόσο. Αν και ο μηχανισμός που διέπει τη συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης καροτενοειδών και του κινδύνου NAFLD παραμένει ασαφής, έχουν προταθεί ορισμένοι πιθανοί μηχανισμοί.

Οι ειδικοί υποθέτουν ότι η βιοδιαθεσιμότητα των καροτενοειδών επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από το «υπόστρωμα» της τροφής. Πειραματικές μελέτες έδειξαν ότι τα καροτενοειδή θα μπορούσαν να αντιστρέψουν τη στεάτωση, τη φλεγμονή και την εξέλιξη της ίνωσης στη NASH (μη – αλκοολική στεατοηπατίτιδα, η πιο σοβαρή μορφή της NAFLD), αποτρέποντας έτσι την ενεργοποίηση των μακροφάγων ή των κυττάρων Kupffer, μετριάζοντας την αντίσταση στην ινσουλίνη και βελτιώνοντας τη στεατοηπατίτιδα. Μια προηγούμενη μελέτη έδειξε ότι οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες των καροτενοειδών θα μπορούσαν να αποτρέψουν την ηπατική βλάβη και τη NAFLD, μειώνοντας το οξειδωτικό στρες στα ηπατοκύτταρα. Αρκετές μελέτες έδειξαν ότι τα καροτενοειδή και οι μεταβολίτες τους ήταν πιθανό να διαμορφώνουν την έκφραση της αδιπονεκτίνης (πρωτεΐνη που εκκρίνεται κυρίως από τον λιπώδη ιστό) η οποία μπορεί να ανακουφίσει τη φλεγμονή, μειώνοντας τον κίνδυνο NAFLD.

Από την άλλη, η βιταμίνη Α από ζωικές πηγές δεν φαίνεται να συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου. Mε την αύξηση της διαιτητικής βιταμίνης Α από ζωικές πηγές, αυξήθηκε επίσης η περιεκτικότητα σε ζωικό λίπος και χοληστερόλη, που είναι ο βασικός παράγοντας κινδύνου για NAFLD.

Όπως, όμως, είπαμε και νωρίτερα, ακριβής μηχανισμός για τη συσχέτιση μεταξύ της συνολικής διαιτητικής πρόσληψης βιταμίνης Α και του κινδύνου NAFLD δεν είναι ακόμη σαφής και απαιτούνται πρόσθετες μελέτες για τη διερεύνηση των υποκείμενων μηχανισμών. Μέχρι τότε, πάντως, μια καλή κίνηση είναι να αυξήσετε τις φυτικές τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Α, όπως πράσινα φυλλώδη λαχανικά, κολοκύθα, καρότο, γλυκοπατάτα, ντομάτες, κόκκινη πιπεριά, μάνγκο, πεπόνι κ.ο.κ.

Πηγές

https://www.pcrm.org/news/health-nutrition/plant-based-sources-vitamin-linked-lower-risk-liver-disease

https://www.nature.com/articles/s41598-024-52077-5