Οδηγεί ο περιορισμός των θερμίδων σε μακροζωία;

Το να κρατάτε τον μεταβολισμό σας σε εγρήγορση ώστε να είναι αποτελεσματικός και να «καίει» θερμίδες, ξέρουμε ότι είναι ο στόχος για να χάσουμε βάρος και να έχουμε καλή υγεία. Αμέτρητοι με έχετε επισκεφτεί ως διαιτολόγο-διατροφολόγο με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία με αυτό το στόχο και με έντονη αγωνία για το «πώς να μην κοιμηθεί ο μεταβολισμός». Κι όμως, όπως φαίνεται από έρευνες, ο αργός μεταβολισμός μπορεί να μην είναι τελικά και τόσο κακός.

Γνωρίζουμε εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα ότι ο περιορισμός των θερμίδων έχει συνδεθεί με αύξηση της διάρκειας της ζωής ζώων και ότι ο μηχανισμός πίσω από αυτό μπορεί να είναι η επιβράδυνση του μεταβολισμού -αυτός θα μπορούσε να είναι ο λόγος για τον οποίο η χελώνα ζει δέκα φορές περισσότερο από τον λαγό και που τα κουνέλια μπορούν να ζήσουν 10 έως 20 χρόνια, ενώ η χελώνα που έχει καταγραφεί ως η μακροβιότερη, πέθανε 176 ετών το 2006. Κάτι που δείχνει ότι ίσως το «αργά και σταθερά» να είναι η λογική που κερδίζει.

Όπως αναφέρει και ο Michael Greger M.D. FACLM, ένας από τους τρόπους με τους οποίους το σώμα μας μειώνει το μεταβολικό ρυθμό ηρεμίας είναι η δημιουργία πιο καθαρών και αποδοτικών μιτοχονδρίων, των μονάδων παραγωγής ενέργειας που τροφοδοτούν τα κύτταρά μας. Είναι σαν το σώμα μας να προωθεί τα δικά του πρότυπα αποδοτικότητας καυσίμων. Αυτά τα νέα μιτοχόνδρια δημιουργούν την ίδια ενέργεια με λιγότερο οξυγόνο και παράγουν λιγότερα «καυσαέρια» ελεύθερων ριζών. Άλλωστε, όταν το σώμα μας φοβάται ότι έρχεται πείνα, προσπαθεί να διατηρήσει όσο περισσότερη ενέργεια μπορεί.

Πράγματι, η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα μελέτη περιορισμού θερμίδων διαπίστωσε επιβράδυνση του μεταβολισμού και μείωση του οξειδωτικού στρες που προκαλείται από ελεύθερες ρίζες, τα οποία μπορεί να επιβραδύνουν το ρυθμό γήρανσης. Μπορεί, όμως, τελικά μια τέτοια τακτική να οδηγήσει και σε μακροζωία στον άνθρωπο; Συχνά προκύπτει ότι ο περιορισμός των θερμίδων έχει βρεθεί ότι παρατείνει τη ζωή στα είδη που έχει μελετηθεί, στην πραγματικότητα, όμως, αυτό δεν ισχύει για όλα τα στελέχη ενός είδους. Ακόμη και οι επικεφαλής μελετών μπορεί να μην συμμερίζονται την ίδια άποψη, καθώς κάποιοι θεωρούν ότι ο περιορισμός στις θερμίδες δεν θα οδηγήσει σε μακροζωία, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι ένας περιορισμός των θερμίδων κατά 20% που ξεκινάει στην ηλικία των 25 ετών και διατηρείται για πάνω από 50 χρόνια θα μπορούσε να προσθέσει πέντε χρόνια ζωής. Όπως και να έχει, το μειωμένο οξειδωτικό στρες σίγουρα πρόκειται να βελτιώσει τα χρόνια καλής υγείας.

Τι λέει η πρώτη κλινική μελέτη CALERIE
Tα μέλη της Calorie Restriction Society φαίνεται να έχουν άριστη υγεία, ωστόσο αποτελούν μόνο μια αυτοεπιλεγμένη ομάδα ατόμων. Για να έχουμε πραγματικά στοιχεία στα χέρια μας, πρέπει να πραγματοποιηθεί μελέτη κι αυτό έγινε με την CALERIE (Comprehensive Assessment of Long-Term Effects of Reducing Intake of Energy), την πρώτη κλινική δοκιμή που εξέτασε τα αποτελέσματα του θερμιδικού περιορισμού.

Εκατοντάδες μη παχύσαρκοι άνδρες και γυναίκες έλαβαν μέρος για δύο χρόνια στην τυχαιοποιημένη μελέτη, περιορίζοντας τις θερμίδες κατά 25%. Στην πράξη κατάφεραν να πετύχουν μόνο το μισό ποσοστό, αλλά παρ’ όλα αυτά έχασαν περίπου 9 κιλά και 7,5 εκατοστά από τη μέση τους, εξαφανίζοντας περισσότερο από το μισό σπλαχνικό κοιλιακό τους λίπος. Αυτό μεταφράστηκε σε σημαντικές βελτιώσεις στα επίπεδα χοληστερόλης, τριγλυκεριδίων, ευαισθησίας στην ινσουλίνη και αρτηριακής πίεσης. Ταυτόχρονα, το 80 % όσων ήταν υπέρβαροι όταν ξεκίνησαν, είχαν φυσιολογικό βάρος στο τέλος της δοκιμής, σε σύγκριση με μια αύξηση 27% σε όσους έγιναν υπέρβαροι στην ομάδα ελέγχου.

Η μελέτη CALERIE περιόρισε περίπου 12% την αρχική πρόσληψη θερμίδων και συμπεριέλαβε άτομα με φυσιολογικό βάρος, που στις Ηνωμένες Πολιτείες στις μέρες μας σημαίνει κατά μέσο όρο υπέρβαρα. Οι συμμετέχοντες βίωσαν μόνο θετικά οφέλη για την ποιότητα ζωής, με σημαντικές βελτιώσεις στη διάθεση, τη γενική υγεία, τη σεξουαλική διάθεση και τον ύπνο. Κατέληξαν να τρώνε μόνο περίπου 300 θερμίδες λιγότερες την ημέρα και εν τέλει απέκτησαν όλα αυτά τα οφέλη μόνο και μόνο από την περικοπή θερμίδων αξίας περίπου μιας μικρής σακούλας… πατατάκια από την καθημερινή τους διατροφή.

Τέλος καλό, όλα καλά;
Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει στο παρελθόν με την Minnesota Starvation Study και άλλες δοκιμές μείωσης θερμίδων, ότι μόλις οι συμμετέχοντες απελευθερώνονταν από τον περιορισμό, είχαν την τάση να ξαναπαίρνουν γρήγορα το βάρος και μερικές φορές ακόμη περισσότερο. Όσο πιο αδύνατοι ξεκινούσαν, τόσο περισσότερο το σώμα τους φαινόταν να τους οδηγεί στην υπερκατανάλωση τροφής για να συγκεντρώσουν το επιπλέον σωματικό λίπος. Αυτό, ωστόσο, δεν συνέβη και με την ολοκλήρωση της μελέτης CALERIE. Εν προκειμένω, παρ’ όλο που ο μεταβολισμός τους επιβραδύνθηκε, οι συμμετέχοντες διατήρησαν περίπου το 50% της απώλειας βάρους δύο χρόνια αργότερα, ενώ φαίνεται να απέκτησαν νέες διατροφικές στάσεις και συμπεριφορές που τους επέτρεψαν να διατηρήσουν το βάρος τους χαμηλά. Έπειτα από παρατεταμένο περιορισμό θερμίδων, για παράδειγμα, η επιθυμία για ζαχαρούχα, λιπαρά και πρόχειρα τρόφιμα μπορεί στην πραγματικότητα να μειωθεί.

Με μια σωστή καθοδήγηση, λοιπόν, βλέπουμε ότι ο περιορισμός θερμίδων στην καθημερινότητα και ως φιλοσοφία ζωής, μπορεί να μας χαρίζει μερικά επιπλέον κεράκια στην τούρτα μας.

Πηγή
https://nutritionfacts.org/blog/restricting-calories-for-longevity/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29576535/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17760202/
https://www.nature.com/articles/492S18a
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4013820/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29351490/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26187233/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4905696/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5366052/