Πώς η λάθος διατροφή μπορεί να μειώσει τους μυς και να βλάψει τα οστά

Μια ισορροπημένη διατροφή μας παρέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες, μέταλλα, αντιοξειδωτικά κ.ο.κ. ώστε να έχουμε γερό ανοσοποιητικό, να επιτελούνται σωστά όλες οι λειτουργίες του οργανισμού μας, να νιώθουμε ευεξία, ηρεμία, καλή διάθεση, να διατηρούμε το σωστό για εμάς βάρος και να έχουμε υγεία, μέσα κι έξω. Όταν αυτή η ισορροπία, όμως, απομακρύνεται από το πιάτο μας, απομακρύνεται και από τη ζωή μας με διάφορα προβλήματα να αρχίζουν να παρουσιάζονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κετογονική διατροφή, για την οποία με έχετε επισκεφτεί πάρα πολλοί ως διαιτολόγο-διατροφολόγο με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, κάποιοι γιατί θέλετε να τη δοκιμάσετε προκειμένου να διορθώσετε τον διαβήτη ή να χάσετε βάρος κι άλλοι γιατί τη δοκιμάσατε και διαπιστώσατε εμπειρικά ότι κάτι δεν πήγαινε καλά.

Εν συντομία να πούμε ότι κετογονική (keto) είναι η διατροφή που περιλαμβάνει μεγάλες ποσότητες λιπαρών και πρωτεΐνης και πολύ λίγους υδατάνθρακες, σε μια προσπάθεια να οδηγήσουμε τον οργανισμό σε κέτωση. Η κέτωση μειώνει τα επίπεδα της ινσουλίνης στο αίμα και οδηγεί στην απελευθέρωση λιπαρών από τα λιποκύτταρα για την ενέργειά μας. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, το συκώτι γεμίζει λίπος, μετατρέποντας ένα μέρος του σε κετόνες και η λογική είναι το σώμα να «καίει» λίπος για την ενέργειά του.

Πώς επιδρά η κετογονική διατροφή σε μυς και οστά
Οι κετογονικές δίαιτες έχει βρεθεί ότι μειώνουν τις επιδόσεις στην άσκηση και οδηγούν σε συρρίκνωση των μυών και απώλεια οστών. Σύμφωνα με έρευνα που έχει δημοσιευτεί στο International Society of Sports Nutrition, μια τέτοιου είδους διατροφή τόσο σε προπονήσεις υψηλής όσο και χαμηλής έντασης έχει εργολυτική επίδραση, που σημαίνει ότι μειώνει την απόδοση. Και σε όσους δεν είναι αθλητές, η κέτωση μπορεί επίσης να επιδράσει αρνητικά στις προσπάθειες άσκησης, καθώς συσχετίστηκε με αυξημένα συναισθήματα αντιλαμβανόμενης προσπάθειας άσκησης, όπως και συναισθήματα κόπωσης και συνολικής διαταραχής της διάθεσης, κατά τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας. Όπως καταλαβαίνετε, η κετογονική διατροφή μάλλον δεν θα ενισχύσει την προσπάθειά σας για φυσική δραστηριότητα. Το αντίθετο.

Επίδραση στη μυϊκή μάζα
Στο πλαίσιο τυχαιοποιημένης μελέτης που δημοσιεύτηκε στο Journal of the International Society of Sports Nutrition, οι συμμετέχοντες πραγματοποίησαν για οκτώ εβδομάδες το τυπικό πρωτόκολλο προπόνησης του άνω και κάτω μέρους του σώματος, όπως πιέσεις πάγκου, έλξεις, καθίσματα και άρσεις θανάτου. Τα ευρήματα έδειξαν ότι όσοι τυχαιοποιήθηκαν σε μια μη κετογονική διατροφή πρόσθεσαν περίπου τρία κιλά μυϊκής μάζας στο σώμα τους. Από την άλλη, με το ίδιο πρωτόκολλο άρσης βαρών και ασκήσεων, τα άτομα που ακολουθούσαν κετογονική διατροφή φαινόταν να οδηγούνται σε μείωση μυϊκής μάζας. Όχι μόνο, δηλαδή, δεν κατάφεραν να αποκτήσουν όγκο, αλλά έχασαν μυς.

Επίδραση στα οστά
Tα οστικά κατάγματα είναι μία από τις παρενέργειες που πλήττουν τα παιδιά που υποβάλλονται σε κετογονική διατροφή, μαζί με την επιβράδυνση της ανάπτυξης και τις πέτρες στα νεφρά. Οι κετογονικές δίαιτες μπορεί να προκαλέσουν σταθερό ρυθμό οστικής απώλειας, όπως μετράται στη σπονδυλική στήλη, που φαίνεται να οφείλεται στο γεγονός ότι οι κετόνες είναι όξινες, οπότε οι δίαιτες αυτές μπορεί να θέσουν τους ανθρώπους σε μια χρόνια κατάσταση συσσώρευσης οξέων στο αίμα (chronic acidotic state).

Δυστυχώς υπάρχουν, μάλιστα, αναφορές περιπτώσεων παιδιών σε κετογονική διατροφή που έχουν παρουσιάσει σε πολύ μικρές ηλικίες οστεοπόρωση, κατάγματα, πέτρες στα νεφρά, ακόμη και παγκρεατίτιδα και θάνατο, όπως συνέβη με την περίπτωση ενός 9χρονου κοριτσιού με μια σπάνια γενετική διαταραχή ανεπάρκειας της μεταφοράς του σακχάρου στο αίμα στον εγκέφαλό της.

Σημειώστε ότι η παγκρεατίτιδα μπορεί να προκληθεί από την υπερβολική ποσότητα λίπους στο αίμα σας, όπου ακόμη και ένα μόνο γεύμα με πολλά λιπαρά μπορεί να προκαλέσει πενταπλασιασμό της αύξησης των τριγλυκεριδίων στην κυκλοφορία του αίματός σας μέσα σε λίγες ώρες από την κατανάλωση. Αυτό μπορεί να σας θέσει σε κίνδυνο για φλεγμονή του παγκρέατος.

Υπάρχουν περιπτώσεις που η κετογονική «δουλεύει»;
Στην ιατρική, όλα έχουν να κάνουν με το τι οφέλη έχουμε έναντι του κίνδυνου σε μια διαδικασία σαν «ζύγισμα» για να δούμε τι υπερτερεί. Το 30% των ασθενών με επιληψία, για παράδειγμα, δεν ανταποκρίνεται στα φάρμακα κατά των επιληπτικών κρίσεων. Δυστυχώς, οι εναλλακτικές λύσεις μπορεί να περιλαμβάνουν χειρουργική επέμβαση στον εγκέφαλο με εμφύτευση ηλεκτροδίων ή ακόμη και αφαίρεση ενός λοβού. Αυτό μπορεί προφανώς να οδηγήσει σε σοβαρές παρενέργειες, αλλά το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τις καθημερινές επιληπτικές κρίσεις. Εάν μια κετογονική δίαιτα μπορεί να βοηθήσει με τις επιληπτικές κρίσεις, τα πλεονεκτήματα μπορεί να υπερτερούν κατά πολύ των μειονεκτημάτων. Για όσους όμως επιλέγουν τη διατροφή αυτή μόνο για να χάσουν βάρος, η ανάλυση κόστους-οφέλους φαίνεται πηγαίνει ξεκάθαρα προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Υπάρχει μελέτη που έδειξε ότι η απώλεια βάρους ήταν σχεδόν πανομοιότυπη σε εκείνους που ακολούθησαν δίαιτα Atkins (είδος κετογονικής διατροφής) για ένα χρόνο και σε εκείνους που ακολούθησαν δίαιτα Ornish (χορτοφαγική διατροφή με χαμηλά λιπαρά, μειωμένη ζάχαρη και λιγοστή ζωική πρωτεΐνη). Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι πρέπει να ακολουθούμε οποιαδήποτε δίαιτα για να χάσουμε βάρος, ακόμη κι αν αυτό είναι το τελικό αποτέλεσμα. Οι επιπτώσεις στην υγεία μιας τυπικής κετογονικής δίαιτας χαμηλών υδατανθράκων, όπως η Atkins, είναι πολύ διαφορετικές από μια χορτοφαγική δίαιτα χαμηλών λιπαρών, όπως αυτή του Ornish. Θεωρητικά, οι δυο διατροφές θα είχαν εκ διαμέτρου αντίθετες επιδράσεις στους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, με βάση την περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη των αντιπροσωπευτικών τους γευμάτων.

Και όταν πραγματικά μελετήθηκαν, διαπιστώθηκε ότι οι δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων εξασθένησαν τη λειτουργία των αρτηριών. Με την πάροδο του χρόνου, η ροή του αίματος προς τον ίδιο τον καρδιακό μυ βελτιώνεται σε μια δίαιτα τύπου Ornish και μειώνεται σε μια δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων. Οι καρδιακές παθήσεις τείνουν να εξελίσσονται σε τυπικές δίαιτες απώλειας βάρους και επιδεινώνονται σε δίαιτες χαμηλών υδατανθράκων, αλλά μπορεί να αντιστραφούν με μια δίαιτα τύπου Ornish.

Δεδομένου ότι οι καρδιακές παθήσεις είναι η νούμερο 1 αιτία θανάτου αντρών και γυναικών, χρειάζεται προσοχή στο ποια διατροφή θα προτείνουμε προκειμένου να επιτύχει κάποιος απώλεια βάρους. Κι όπως πάντα, μια κατά βάση φυτοφαγική διατροφή με ολόκληρες τροφές μπορεί να βοηθήσει και στην απώλεια βάρους και σε καλύτερη υγεία, διατηρώντας ταυτόχρονα τους μυς και την υγεία των οστών μας.

Πηγές

https://nutritionfacts.org/blog/muscle-shrinkage-and-bone-loss-on-keto-diets/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29986720/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12084864/