Ιοί, ανοσοποιητικό και διατροφή

Ένας ιός, είτε πρόκειται για τον νέο κορωνοϊό, είτε για τον ιό της γρίπης, μπορεί να επηρεάσει με πολλούς τρόπους τον οργανισμό μας, από το αναπνευστικό, το γαστρεντερικό, το συκώτι, τον εγκέφαλο… (1) Οι ιοί του κοινού κρυολογήματος και της γρίπης είναι οι πιο αναγνωρίσιμοι, με εκατομμύρια περιπτώσεις ετησίως –αν και πλέον ο νέος κορωνοϊός SARS CoV-2 έχει κλέψει την «δόξα». Το ανοσοποιητικό μας, ως γνωστόν, είναι το όπλο μας για την καταπολέμηση των ιών και την πρόληψη από πιθανές λοιμώξεις. Όσο πιο δυνατό είναι, τόσο πιο προφυλαγμένοι είμαστε είτε στο να «κολλήσουμε» κάτι, είτε στο να το περάσουμε πιο ελαφρά.

Κι όπως τονίζουμε συχνά μέσα από αυτό εδώ το site, οι διατροφικές επιλογές και ο τρόπος ζωής μας παίζουν σημαντικό ρόλο στο πώς το ανοσοποιητικό μας μπορεί να αμυνθεί απέναντι σε κάθε ιό.

Πώς δουλεύει το ανοσοποιητικό μας ενάντια στους ιούς
Μια δυνατή απόκριση του ανοσοποιητικού εξαρτάται από πολλαπλά συστήματα του οργανισμού μας και είδη κυττάρων που συνεργάζονται για να αναγνωρίσουν και να απομακρύνουν τους ιούς και άλλους παθογόνους οργανισμούς.

Τι είναι ο ιός;
Οι ιοί είναι μέρη του DNA και RNA που χρησιμοποιούν κύτταρα-ξενιστές για να δημιουργήσουν αντίγραφα του εαυτού τους. Μόλις εισέλθουν στον οργανισμό μας, προωθούν το γενετικό τους υλικό στα κύτταρά μας κι έτσι τα μολυσμένα κύτταρα παράγουν περισσότερα ιογενή κύτταρα, τα οποία είτε «φυτρώνουν» στις επιφάνειες των κυττάρων, είτε συσσωρεύονται στο εσωτερικό τους, μέχρι αυτά να «σκάσουν» (2). Μόλις, λοιπόν, απελευθερωθεί νέο ιικό υλικό, θα μολύνει και άλλα κύτταρα.

Έμφυτη και Προσαρμοστική Ανοσία
Η εισβολή στον οργανισμό μας από έναν ιό, όπως είναι φυσικό «ερεθίζει» το ανοσοποιητικό μας. Η γενικευμένη αυτή απόκριση βοηθά μεν τον οργανισμό να θέσει τη λοίμωξη υπό έλεγχο, αλλά δεν στρέφεται προς συγκεκριμένους παθογόνους οργανισμούς. Αυτό το κάνει με τη σειρά της η προσαρμοστική ανοσία, στην οποία συναντάμε τα Τ- και Β-λεμφοκύτταρα.

Τα Τ-λεμφοκύτταρα ξεκινούν στον μυελό των οστών κι έπειτα «μεταναστεύουν» στον θύμο αδένα για να ωριμάσουν, ενώ τα Β-λεμφοκύτταρα ξεκινούν και ωριμάζουν στον μυελό των οστών. Όσο, λοιπόν, τα Τ-λεμφοκύτταρα κάνουν «περιπολία» στον οργανισμό ψάχνοντας για εισβολείς, τα Β-λεμφοκύτταρα δημιουργούν αντισώματα ενάντια στους άγνωστους παθογόνους οργανισμούς. Κάπως έτσι, λοιπόν, ο οργανισμός μας αναγνωρίζει και επιτίθεται στους ιούς.

Διαφορετικά είδη Τ-λεμφοκυττάρων συντονίζουν την προσαρμοστική μας ανοσία με τη βοήθεια του λεμφικού ιστού σε όλο το σώμα, συμπεριλαμβανομένου του λεμφικού ιστού του βλεννογόνου του γαστρεντερικού σωλήνα (GALT). Όταν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού αναγνωρίσουν ιούς και άλλους παθογόνους οργανισμούς, προσπαθούν να τους καταστρέψουν και βοηθούν τον οργανισμό μας να επιστρέψει στην πρότερή του κατάσταση.

Πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε το ανοσοποιητικό μας με φυσικό τρόπο;
Όπως φαντάζεστε και γνωρίζετε, το ανοσοποιητικό μας είναι πιο καλά προετοιμασμένο να λάβει δράση όταν τροφοδοτούμε τον οργανισμό μας με τροφές που του παρέχουν μια σταθερή ποσότητα θρεπτικών ουσιών. Μια διατροφή, λοιπόν, που στον πυρήνα της έχει φυτικές τροφές στη φυσική τους μορφή, όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ξηρούς καρπούς και σπόρους, φαίνεται να διεγείρει τη φυσικά δραστηριότητα των κυττάρων-δολοφόνων. Τα κύτταρα αυτά είναι μέρος της έμφυτης ανοσίας που επιτίθεται σε εισβολείς, οι οποίοι μας προκαλούν αναπνευστικές λοιμώξεις (3).

Τροφές-σύμμαχοι
Κάποιες φυτικές τροφές έχουν ιδιότητες που τις καθιστούν ιδανικές για την υποστήριξη του ανοσοποιητικού μας. Όπως οι παρακάτω:

Μανιτάρια, ειδικά οι θεραπευτικές ποικιλίες όπως τα chaga, που περιέχουν αντιοξειδωτικά και πολυσακχαρίτες που ρυθμίζουν την ανοσία και μειώνουν τη φλεγμονή.
Φρούτα και λαχανικά, και μάλιστα όσο πιο πολύχρωμα και λαμπερά, τόσο το καλύτερο. Τα έντονα χρώματά τους αποδεικνύουν την ύπαρξη αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών φυτοχημικών, όπως καροτένια, πολυφαινόλες, φλαβονοειδή και ανθοκυανίνες.
Πικρές τροφές όπως η ρόκα και πικραλίδα προωθούν την υγεία του ήπατος ενισχύοντας την παραγωγή δυνατών κυττάρων-δολοφόνων και τη σωστή λειτουργία των Τ-κυττάρων (4,5).
Ολική άλεση και όσπρια, τα οποία μας παρέχουν φυτικές ίνες για υγιές πεπτικό. Μην ξεχνάτε ότι το έντερο αποτελεί σημαντικό κέντρο του ανοσοποιητικού και πρέπει να το κρατάμε σε ισορροπία. Οι τροφές αυτές περιέχουν επίσης βιταμίνες συμπλέγματος Β και ψευδάργυρο, που επίσης υποστηρίζουν το ανοσοποιητικό.
Λιναρόσπορος, ο οποίος αποτελεί καλή πηγή αντιφλεγμονωδών ωμέγα-3 λιαπρών οξέων. Τα καλά λιπαρά στα γεύματα, επίσης, βοηθούν στην απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών όπως η Α, η D και η Ε, οι οποίες είναι εξαιρετικά σημαντικές για το ανοσοποιητικό (6).

Άλλα σημαντικά θρεπτικά συστατικά για γερό ανοσοποιητικό είναι η βιταμίνη C, το μαγνήσιο και το σελήνιο, αλλά γενικά να θυμάστε ότι πρέπει να λαμβάνετε πλήθος θρεπτικών ουσιών από μια ποικιλία φυσικών, ανεπεξέργαστων τροφών, για να εξασφαλίσετε όσο το δυνατόν πιο δυνατή απόκριση του ανοσοποιητικού σας απέναντι σε ιούς και άλλους παθογόνους οργανισμούς.

Τροφές-εχθροί
Ορισμένες τροφές «δυσκολεύουν» τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, καθιστώντας μας πιο επιρρεπείς σε ιογενείς λοιμώξεις. Τέτοιες τροφές είναι:
Τηγανητά: οι τηγανητές τροφές προωθούν τη φλεγμονή στον οργανισμό κι έτσι μετριάζεται η απόκριση του ανοσοποιητικού.
Πολύ επεξεργασμένες τροφές: τέτοιες τροφές είναι τα περισσότερα συσκευασμένα προϊόντα σούπερ μάρκετ, τα αλλαντικά, τα γλυκίσματα, τα κρουασάν, τα πατατάκια, τα επεξεργασμένα δημητριακά και σάκχαρα κ.ο.κ., οι οποίες παρεμβαίνουν στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού και μειώνουν τα θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό μας.
Κρέας: το κρέας μπορεί να αποτελέσει πηγή παθογόνων μικροοργανισμών, συμπεριλαμβανομένων ιών και τοξικών χημικών, που επηρεάζουν αρνητικά το ανοσοποιητικό σύστημα. Πολλά ζωικά προϊόντα, άλλωστε, έχει φανεί ότι αυξάνουν τη φλεγμονή στον οργανισμό και καλό είναι να αποφεύγονται (7,8).

Οι παραπάνω τροφές έχουν αρνητικές επιπτώσεις και στην υγεία του εντέρου, επηρεάζοντας κατ’ επέκταση όλο τον οργανισμό, αφού όπως έχουμε πει, το έντερο είναι σημαντικός πυρήνας του ανοσοποιητικού. Ο συνδυασμός προφλεγμονωδών τροφών και χαμηλών φυτικών ινών αλλάζει την ισορροπία των καλών και κακών βακτηρίων στο έντερο, οδηγώντας σε λέπτυνση των τοιχωμάτων του και αύξηση του κινδύνου χρόνιας φλεγμονής. Οι φυτικές τροφές από την άλλη, προωθούν τα ωφέλιμα βακτήρια στο έντερο και έχουν γενικότερα αντιφλεγμονώδη δράση.

Η πιο σημαντική κίνηση που μπορείτε να κάνετε, λοιπόν, είναι να αποφύγετε αν γίνεται ολοκληρωτικά τις επεξεργασμένες τροφές και να στραφείτε προς μια πιο φυσική διατροφή βασισμένη σε φυτικές τροφές, δίνοντας έτσι σε μόνιμη βάση στον οργανισμό σας τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται για γερό ανοσοποιητικό, ενάντια σε ιούς και μικρόβια.

Για ακόμη μεγαλύτερη ενδυνάμωση της άμυνας του οργανισμού σας, βεβαιωθείτε ότι κοιμάστε καλά, γυμνάζεστε τακτικά, προσπαθείτε να έχετε το στρες της καθημερινότητας υπό έλεγχο και ακολουθείτε πιστά τους κανόνες υγιεινής για καλό πλύσιμο χεριών και τήρηση των αποστάσεων. Ένας συνολικά υγιεινός τρόπος ζωής και διατροφής θα κρατήσει γερό το ανοσοποιητικός σας κι εσάς προφυλαγμένους όσο το δυνατόν περισσότερο.

Πηγές
1. Seladi-Schulman, Jill. “Viral Diseases: List of Types & Contagiousness, Treatment, Preven.” Healthline. March 29, 2019. https://www.healthline.com/health/viral-diseases.
2.  “The Immune System.” Johns Hopkins Medicine. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/the-immune-system.
3. Kerley, Conor. “Can Nutrition Help Prevent Common Cold & Flu Viruses?” Center for Nutrition Studies. March 18, 2020. https://nutritionstudies.org/can-nutrition-help-prevent-common-cold-flu-viruses.
4. Mikulak, Joanna, Elena Bruni, Ferdinando Oriolo, Clara Di Vito, and Domenico Mavilio. “Hepatic Natural Killer Cells: Organ-Specific Sentinels of Liver Immune Homeostasis and Physiopathology.” Frontiers in Immunology 10 (2019). doi:10.3389/fimmu.2019.00946.
5. 4 Ways to Show Your Liver Some Love (Your Immune System Will Thank You!) – VitaVibes Blog.” Vitacost.com. December 04, 2016. https://www.vitacost.com/blog/vitamins-supplements/herbs/4-ways-to-show-your-liver-some-love-your-immune-system-will-thank-you.html.
6. Henson, Heidi. “Breathe Easy: Tips to Support Respiratory Health.” Center for Nutrition Studies. March 12, 2020. https://nutritionstudies.org/breathe-easy/.
7. Markantonis, Nikolas, Petra Vasickova, Monika Kubankova, Pavel Mikel, and George Botsaris. “Detection of Foodborne Viruses in Ready-to-eat Meat Products and Meat Processing Plants.” Journal of Food Safety 38, no. 2 (2018). doi:10.1111/jfs.12436.
8. Greger, Michael. “Poultry Exposure Tied to Liver & Pancreatic Cancer.” NutritionFacts.org. September 13, 2013. https://nutritionfacts.org/video/poultry-exposure-tied-to-liver-and-pancreatic-cancer/