Τοξόπλασμα: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Το τοξόπλασμα είναι ένα παράσιτο που οι περισσότεροι έχουν συνδέσει αποκλειστικά με τις γάτες, χωρίς να έχουν πλήρη γνώση πώς μπορεί να μεταδοθεί στον άνθρωπο. Κι επειδή υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι που αφορούν και τις τροφές που καταναλώνουμε, η ενημέρωση μπορεί να μας σώσει. Ως διαιτολόγος-διατροφολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και την κλινική διατροφή και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία έχω αντιμετωπίσει περιστατικά και πράγματι, οι κίνδυνοι είναι πολλοί και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο.

Τι ακριβώς είναι το τοξόπλασμα;
Πρόκειται για ένα παράσιτο που βρίσκεται στη 2η θέση ως αίτιο θανάτου στις ΗΠΑ από κατανάλωση μολυσμένων τροφών μετά τη Σαλμονέλα και αποικίζει κυρίως στον μυϊκό ιστό, στον νευρικό και στο εντερικό επιθήλιο, αλλά μπορεί να βρεθεί σε όλους τους ιστούς και μπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε εμπύρηνο κύτταρο. Στην Ελλάδα, αν και δεν καταγράφονται πολλά περιστατικά, η συγγενής τοξοπλάσμωση ακολουθεί επίσης τη σαλμονέλωση όσον αφορά τις τροφογενείς ασθένειες. Λόγω του ότι το παράσιτο μπορεί να διαπεράσει τον πλακούντα, μπορεί να προκαλέσει πολλές επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, να οδηγήσει σε αποβολές, τύφλωση και καθυστέρηση στην ανάπτυξη. Μπορεί επίσης να επηρεάσει τη γνωστική λειτουργία σε ενήλικες, κάτι που εξηγεί και το ότι όσοι μολυνθούν έχουν αυξημένο κίνδυνο για τροχαία. Υπάρχουν πολλά ευρήματα που δείχνουν ότι οι χρόνιες λοιμώξεις από T. Gondii (τοξόπλασμα) έχουν μεγάλη πιθανότητα να σχετίζονται και με ψυχιατρικές διαταραχές, ενώ μπορεί να αυξάνει και τον κίνδυνο λευχαιμίας. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα αρκετά επικίνδυνο παράσιτο που πρέπει να γνωρίζετε ότι δεν προέρχεται μόνο από τις γάτες. Στην πραγματικότητα, μόνο ένας στους 3 γνωρίζει ότι το τοξόπλασμα μπορεί να βρίσκεται και σε τροφές που καταναλώνουμε στην καθημερινότητα.

Πώς να το προλάβουμε αν έχουμε γάτα;
H γάτα είναι ο ενδιάμεσος ξενιστής για το τοξόπλασμα, η μετάδοση μπορεί να γίνει σε περίπτωση που είναι μολυσμένη, μέσω της επαφής με τα κόπρανά της (στον καθαρισμό της άμμου για παράδειγμα) κι όχι με την ίδια τη γάτα. Το καλό είναι ότι ο κίνδυνος υπάρχει μόνο όταν το ζώο παράγει ωοκύστες τις οποίες αποβάλει με τα κόπρανα. Αυτό συμβαίνει μόνο από 2 έως 20 ημέρες σε ολόκληρη τη ζωή της και μόνο φυσικά αν έχει μολυνθεί, ενώ οι ωοκύστες στα κόπρανα ωριμάζουν 2 έως 4 ημέρες μετά. Αν έχουμε μια γάτα στο σπίτι η οποία βγαίνει και έξω, θα μπορούσε να μολυνθεί με τοξόπλασμα, αλλά δεν μπορεί να μας το μεταδώσει αν αλλάζουμε κάθε μέρα την αμμοδόχο της, καθώς έτσι δεν προλαβαίνουν να ωριμάσουν οι ωοκύστες και να μεταδοθούν στον άνθρωπο. Οι γάτες συνήθως κολλάνε τοξόπλασμα από την κατανάλωση μολυσμένων τρωκτικών. Υπολογίζεται ότι ένα 6% αδέσποτων γατών ή γατών με πρόσβαση στο δρόμο μπορεί να μολυνθούν κάποια στιγμή. Αν, λοιπόν, η γάτα είναι περιορισμένη στο διαμέρισμα και δεν βγαίνει έξω, οι πιθανότητες ελαχιστοποιούνται.

Ποιες τροφές να προσέχουμε
Το τοξόπλασμα βρίσκεται σε ωμό ή όχι καλά μαγειρεμένο κρέας από μολυσμένα ζώα, από γαλακτοκομικά που είναι μη παστεριωμένα, από μολυσμένο νερό, ενώ κύστες τοξοπλάσματος μπορεί να βρίσκονται και σε πράσινα φρούτα και λαχανικά που έχουν μολυνθεί από κόπρανα ζώου και δεν έχουν πλυθεί καλά και φυσικά στο χώμα. Όσον αφορά το κρέας, το πιο επικίνδυνο είναι το χοιρινό, τα πουλερικά, το κατσίκι και η προβατίνα, ενώ ενδιαφέρον έχει ότι η πιθανότητα μόλυνσης με T. gondii στο βιολογικό κρέας φαίνεται να είναι μεγαλύτερη, λόγω του ότι τα ζώα βιολογικής κτηνοτροφίας έχουν πρόσβαση σε εξωτερικούς χώρους σε σχέση με τη συμβατική. Σημειώστε, επίσης ότι μια φέτα χοιρινό μπορεί να κουβαλά περισσότερα από 1000 παράσιτα, ενώ υπάρχουν πολλοί που δεν μαγειρεύουν τα πουλερικά στις θερμοκρασίες που πρέπει ώστε να καταστραφούν οι παθογόνοι μικροοργανισμοί. Κι ενώ ο κίνδυνος από την κατανάλωση μιας μεμονωμένης μερίδας κρέατος ίσως είναι μικρός, η συνολική ποσότητα κρέατος που καταναλώνεται στον δυτικό κόσμο αυξάνει την πιθανότητα.

Τι συμβαίνει σε περίπτωση μόλυνσης
Ένα από τα προβλήματα που παρατηρείται με αυτά τα παράσιτα είναι η γνωστική φθορά με το πέρασμα των χρόνων, κάτι που επιβεβαιώνουν έρευνες. Η μειωμένη διαθεσιμότητα φυλλικού οξέος μπορεί επίσης να συνδέεται με γνωστική φθορά και οι δύο αυτοί παράγοντες μπορεί να συνδέονται. Έρευνες δείχνουν ότι το τοξόπλασμα μπορεί να «ρουφάει» φυλλικό οξύ από τον εγκέφαλο, ενώ έχουν υπάρξει έρευνες στο παρελθόν που μιλούν για σχέση τοξοπλάσμωσης με τη σχιζοφρένεια, λόγω παραγωγής L-dopa, αν και νεότερες μελέτες το διαψεύδουν.

Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το στέλεχος και μπορεί να μην υπάρχουν καν. Σε μια ενδεχόμενη εγκυμοσύνη, όμως, μπορεί να αποτελέσει το λόγο αποβολής. Μπορεί να εμφανιστεί πρήξιμο στους λεμφαδένες, πυρετός, πόνος στις αρθρώσεις, πόνος στους μυς, διόγκωση ήπατος και σπλήνα. Όταν η νόσος γίνεται χρόνια, μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στο νευρικό σύστημα και στα μάτια.

Στα υγιή άτομα συνήθως δεν χορηγείται θεραπεία. Οι έγκυες ωστόσο παίρνουν αντιβιοτικά. Καλό είναι επίσης όλοι να φροντίσουν να έχουν επάρκεια σε βιταμίνη Β12 και φυλλικό οξύ.

Πώς μπορούμε να προστατευτούμε
Οι κανόνες είναι απλοί αλλά σημαντικοί:
-Πλένουμε καλά φρούτα και λαχανικά
-Δεν τρώμε ωμό κρέας
-Καθαρίζουμε καθημερινά την άμμο της γάτας μας
-Πλένουμε καλά τα χέρια μας μετά τον καθαρισμό
-Χρησιμοποιούμε γάντια σε εργασίες που πρέπει να πιάσουμε το χώμα

Πηγή
https://nutritionfacts.org/blog/toxoplasmosis-prevention/