Είναι πραγματικά χωρίς γλουτένη οι gluten-free τροφές;

Δεν είναι λίγες οι φορές που σας έχω μιλήσει μέσα από αυτό εδώ το blog, αλλά και το www.getactive.gr για τη γλουτένη και το κατά πόσο συνδέεται με αυτοάνοσα νοσήματα, σύμφωνα με έρευνες, αλλά και τη δική μου εμπειρία ως διαιτολόγος. Λόγω της ιδιότητάς μου, μάλιστα, και αντιμετωπίζοντας συχνά περιστατικά κοιλιοκάκης και δυσανεξίας στη γλουτένη, καταλαβαίνω ότι το να «ξεφορτωθεί» κανείς τη γλουτένη από τη διατροφή του και να βρει πραγματικές gluten-free τροφές, μπορεί να είναι πρόκληση. Δεν είναι λίγοι, μάλιστα, αυτοί που ανακαλύπτουν έπειτα από την κατανάλωση ενός γεύματος ή τροφών gluten-free, πως τελικά η γλουτένη δεν απουσίαζε.

Όπως είναι φανερό, οι ετικέτες μπορούν να είναι τόσο φίλοι όσο και εχθροί κάποιου που πάσχει, όταν δεν ανταποκρίνονται 100% στην πραγματικότητα.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι στο πώς μπορεί να ονομαστεί η απουσία γλουτένης από ένα προϊόν και ειδικά αν ψωνίζετε από το διαδίκτυο ή από αγορές με εισαγόμενα προϊόντα, θα δείτε ετικέτες τύπου “gluten free”, “certified gluten free”, “gluten removed” ή “allergen free” με την κάθε ονομασία να έχει διαφορετικά στάνταρ. Ας δούμε τι σημαίνει το κάθε ένα από αυτά, για να είστε ενημερωμένοι στις μελλοντικές αγορές σας.

Gluten free/χωρίς γλουτένη
Οποιαδήποτε τροφή περιέχει ποσότητα 20 ppm ή λιγότερο γλουτένης, μπορεί να θεωρηθεί “gluten free”. Όσο, όμως, κι αν μοιάζει ξεκάθαρη αυτή η ονομασία, υπάρχει μια μικρή παγίδα, καθώς ο κανόνας των 20 ppm μπορεί να είναι ασφαλής για κάποιους, ενώ σε άλλους να προκαλεί αντιδράσεις. Η ευαισθησία στη γλουτένη και η κοιλιοκάκη είναι ακόμη ευρέως παρεξηγημένες και τα επίπεδα αντίδρασης είναι πολλά. Όσον αφορά τη χώρα μας, σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρία Κοιλιοκάκης, βάσει της τελευταίας ευρωπαϊκής νομοθεσίας Codex standard, από τον Ιούνιο του 2008 οι κατασκευαστές τροφίμων είναι υποχρεωμένοι, πάντως, να αναγράφουν εάν ένα προϊόν περιέχει γλουτένη. Έχετε, επίσης, υπ’ όψιν σας, ότι η φράση «μπορεί να περιέχει», που αφορά την επιμόλυνση από ίχνη άλλων τροφών που περιέχουν γλουτένη και μπορεί να υπήρχαν στην ίδια γραμμή παραγωγής, είναι προαιρετική στις συσκευασίες, που σημαίνει ότι μπορεί να μην αναφέρεται. Γι’ αυτό, λοιπόν, θα πρέπει να επιλέγετε πιστοποιημένα προϊόντα, εφόσον πάσχετε από κοιλιοκάκη, ώστε με αυτό τον τρόπο όλες οι εταιρίες να ακολουθήσουν κάποια στιγμή το δρόμο της πιστοποίησης. Το πιο σημαντικό που πρέπει να θυμάστε είναι ότι δεν είναι ασφαλές για άτομα με κοιλιοκάκη να καταναλώνουν τρόφιμα χωρίς πιστοποίηση.

CGFO-Certified
Ο Οργανισμός Gluten-free Certification Organization είναι ένας αμερικάνικος οργανισμός που προσφέρει τη «σφραγίδα» του σε τροφές με περιεκτικότητα σε γλουτένη 10 ppm ή λιγότερο. Η ετικέτα αυτή μπορεί να μπει μόνο σε προϊόντα που ανταποκρίνονται στα στάνταρ του οργανισμού και έχουν ελεγχθεί από κάποιον συνεργαζόμενο οργανισμό. Η πιστοποίηση ισχύει για ένα χρόνο, που σημαίνει ότι πρέπει να επανελεγχθούν και πιστοποιηθούν. Αν, λοιπόν, συναντήσετε αυτή την πιστοποίηση σε προϊόντα που μπορεί να αγοράσετε μέσω διαδικτύου, να ξέρετε εγγυημένα ότι η περιεκτικότητα σε γλουτένη είναι 10ppm ή λιγότερο.

Με αφαίρεση γλουτένης (gluten removed)
Πρόκειται για μια σχετικά νέα ετικέτα, που συναντάται κυρίως σε μπίρες, αλλά και άλλα προϊόντα. Αναφέρεται στη διαδικασία κατά την οποία χρησιμοποιούνται ένζυμα για να διασπάσουν τη γλουτένη, έτσι ώστε να είναι πιο εύκολη στην επεξεργασία. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει επιστημονική ομοφωνία για την αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου, ενώ τα αποτελέσματα είναι ανάμεικτα, με κάποιους ανθρώπους να παρουσιάζουν αντιδράσεις σε αυτά τα προϊόντα. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι μέθοδοι δεν είναι απόλυτα ακριβείς με τα προϊόντα που έχουν υποστεί ζύμωση και τα υδρολυμένα, καθώς επειδή τα ένζυμα διασπούν τη γλουτένη σε αυτά, γίνεται πιο δύσκολο να εντοπιστεί. Αν πάσχετε από κοιλιοκάκη, καλό θα ήταν να επιλέγετε τα gluten-free προϊόντα κι όχι αυτά που την έχουν αφαιρέσει με τεχνητό τρόπο.

Χωρίς αλλεργιογόνα
Η ετικέτα αυτή είναι ίσως η πιο εύκολη να κατανοήσει κάποιος και αφορά συνήθως προϊόντα που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις, όπως το σιτάρι, η σόγια το γάλα, οι ξηροί καρποί. Το θέμα, όσον αφορά τη γλουτένη, είναι ότι δεν υπάρχει «αλλεργία στη γλουτένη» κι ενώ μπορεί να υπάρχει αλλεργία στο σιτάρι, είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τη δυσανεξία και την κοιλιοκάκη, που κατηγοριοποιείται στα αυτοάνοσα. Υπάρχει ακόμη αρκετή σύγχυση όσον αφορά τη δυσανεξία και την ευαισθησία στη γλουτένη, αλλά δεν υπάρχει ιατρικός όρος «αλλεργία στη γλουτένη», που σημαίνει ότι αν κάποιο προϊόν αναφέρει στην ετικέτα του «χωρίς αλλεργιογόνα» ή “allergen free” δεν είναι απαραίτητο ότι είναι ελεύθερο γλουτένης.