Φυτοφαγία και ανοσορρύθμιση: Πώς η διατροφή επηρεάζει τα Τ-κύτταρα και τις κυτοκίνες

Η διατροφή μας δεν επηρεάζει μόνο το βάρος ή τα επίπεδα ενέργειας -έχει βαθύ αντίκτυπο στο ανοσοποιητικό μας σύστημα κι αυτό είναι κάτι που συνεχώς αναφέρω εμπεριστατωμένα τόσο στα άρθρα μου, όσο και σε webinars, συνέδρια αλλά και στις συνεδρίες μας, ως διαιτολόγος-διατροφολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και τη φλεγμονή και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία.

Σε ένα σώμα με ισορροπημένη ανοσολογική λειτουργία, τα Τ-κύτταρα και οι κυτοκίνες συνεργάζονται για να μας προστατεύουν από λοιμώξεις, ενώ παράλληλα καταστέλλουν υπερβολικές φλεγμονώδεις αντιδράσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε αυτοάνοσα προβλήματα. Να πούμε εδώ ότι τα Τ-κύτταρα είναι λευκά αιμοσφαίρια που συντονίζουν την ανοσοαπόκριση του οργανισμού, ενώ οι κυτοκίνες είναι σηματοδοτικά μόρια που ρυθμίζουν την ενεργοποίηση, διαφοροποίηση και λειτουργία των Τ-κυττάρων, καθώς και άλλων ανοσοκυττάρων, καθορίζοντας την ένταση και τον τύπο της ανοσοαπόκρισης. Με απλά λόγια, τα Τ-κύτταρα είναι τα «στρατιωτάκια» του ανοσοποιητικού που πολεμούν τις λοιμώξεις, και οι κυτοκίνες είναι τα «μηνύματα» που τους λένε πότε, πού και πόσο να δράσουν.

Η φυτοφαγική διατροφή προσφέρει μια πληθώρα φυτικών συστατικών – πολυφαινόλες, ισοφλαβόνες, πρεβιοτικά και φυτικές ίνες – που αλληλεπιδρούν με αυτά τα κύτταρα και τις κυτοκίνες, συμβάλλοντας στη ρύθμιση της ανοσολογικής ισορροπίας. Κι ενώ η συζήτηση γύρω από τη φυτοφαγία συνήθως επικεντρώνεται στη μείωση φλεγμονής και στη γενικότερη υγεία, τα τελευταία χρόνια οι επιστημονικές έρευνες αποκαλύπτουν ότι συγκεκριμένα φυτικά συστατικά μπορούν να «εκπαιδεύσουν» τα Τ-κύτταρα και να ρυθμίσουν την παραγωγή κυτοκινών. Με άλλα λόγια, η επιλογή των τροφών που καταναλώνετε καθημερινά μπορεί να επηρεάσει άμεσα τον τρόπο που το ανοσοποιητικό σας σύστημα αντιδρά και προσαρμόζεται στις προκλήσεις της καθημερινότητας. Πώς, λοιπόν, μπορείτε να αξιοποιήσετε την φυτοφαγία για να υποστηρίξετε την ανοσορρύθμιση σε κυτταρικό επίπεδο, με επιστημονικά τεκμηριωμένες πρακτικές συμβουλές;

Πολυφαινόλες: Ρύθμιση των Τ-κυττάρων και των κυτοκινών
Οι πολυφαινόλες, μια μεγάλη κατηγορία φυσικών χημικών ενώσεων φυτικής προέλευσης με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες που βρίσκουμε στο πράσινο τσάι, τα μούρα, τα σταφύλια, το μπρόκολο, το κρεμμύδι και το ελαιόλαδο, έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν τις προφλεγμονώδεις κυτοκίνες και ενισχύουν τα Τ-ρυθμιστικά κύτταρα (Treg). Μελέτες δείχνουν ότι οι πολυφαινόλες επηρεάζουν μοριακές οδούς όπως το NF-κB και ο υποδοχέας αρωματικών υδρογονανθράκων (AhR), οι οποίες είναι κρίσιμες για την ισορροπία Th17/Treg. Να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η πλειονότητα των μελετών είναι in vitro ή σε πειραματόζωα -οι επιδράσεις στον άνθρωπο είναι πιο σύνθετες και ποικίλλουν ανάλογα με τη δόση, τη βιοδιαθεσιμότητα και το μικροβίωμα.

Ισοφλαβόνες: Επίδραση στα Τ-κύτταρα και τις κυτοκίνες
Οι ισοφλαβόνες, κυρίως από τη σόγια, όπως η γενιστεΐνη και η νταϊδεΐνη, έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν την παραγωγή προφλεγμονωδών κυτοκινών όπως IL-6 και IL-8. Αυτές οι ενώσεις επηρεάζουν την ενεργοποίηση των Τ-κυττάρων και τη λειτουργία των φυσικών φονικών κυττάρων (NK). Να πούμε ότι οι ισοφλαβόνες είναι μια υποκατηγορία των φλαβονοειδών, δηλαδή των πολυφαινολών, με φυτική προέλευση κι έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί δρουν με παρόμοιο τρόπο με οιστρογόνα στον οργανισμό, οπότε λέγονται και φυτοοιστρογόνα. Τις βρίσκουμε εκτός από τη σόγια σε όσπρια, στον λιναρόσπορο και το σουσάμι.

Πρεβιοτικά: Ενίσχυση των Τ-ρυθμιστικών κυττάρων
Τα πρεβιοτικά είναι θρεπτικές ενώσεις που δεν πέπτονται από τον οργανισμό μας, αλλά χρησιμεύουν ως τροφή για τα ευεργετικά βακτήρια του εντέρου. Ανήκουν κυρίως στις διαλυτές φυτικές ίνες και βρίσκονται σε τρόφιμα όπως το σκόρδο, το κρεμμύδι, οι αγκινάρες, τα σπαράγγια, οι μπανάνες και το πλιγούρι βρώμης. Όταν τα βακτήρια του εντέρου ζυμώνουν αυτές τις ίνες, παράγεται βουτυρικό οξύ, ένα λιπαρό οξύ μικρής αλυσίδας με σημαντικές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Το βουτυρικό οξύ βοηθά στην ενίσχυση των Τ-ρυθμιστικών κυττάρων (Treg), που είναι κρίσιμα για την ισορροπία του ανοσοποιητικού, μειώνει τη φλεγμονή και υποστηρίζει την υγεία του εντερικού βλεννογόνου. Συνεπώς, η κατανάλωση πρεβιοτικών δεν ωφελεί μόνο την εντερική μικροχλωρίδα, αλλά επηρεάζει θετικά όλο τον οργανισμό, από το ανοσοποιητικό σύστημα έως την καρδιαγγειακή και μεταβολική υγεία. Η επίδραση, ωστόσο, είναι έμμεση μέσω του εντερικού μικροβιώματος και η ένταση της ανοσορρύθμισης εξαρτάται από τη σύνθεση του μικροβιώματος κάθε ατόμου.

Πρακτική εφαρμογή: Καθημερινή διατροφή για ανοσορρύθμιση
Για να υποστηρίξετε την ανοσολογική ισορροπία μέσω της διατροφής, δείτε ένα ενδεικτικό ημερήσιο πρόγραμμα, το οποίο μπορείτε να προσαρμόσετε αναλόγως για να εξασφαλίσετε ποικιλία τροφών και θρεπτικών συστατικών με αντιφλεγμονώδη δράση.

Πρωί: Ξεκινήστε τη μέρα με ένα smoothie που περιέχει μούρα (πλούσια σε πολυφαινόλες), σπανάκι και λιναρόσπορο (πλούσιοι σε ω-3 λιπαρά οξέα).
Μεσημέρι: Καταναλώστε μια σαλάτα με τόφου ή ρεβίθια, σκόρδο, κρεμμύδι και ελαιόλαδο, για να ενισχύσετε την πρόσληψη ισοφλαβονών και πρεβιοτικών.
Βράδυ: Συνοδέψτε τα λαχανικά στον ατμό με καρύδια ή αμύγδαλα, για να προσθέσετε ω-3 λιπαρά οξέα και να ενισχύσετε την παραγωγή βουτυρικού οξέος.

Πηγές
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC12144579/

https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371%2Fjournal.pone.0047979

https://www.frontiersin.org/journals/immunology/articles/10.3389/fimmu.2024.1360065/full

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18797128/

https://translational-medicine.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12967-022-03337-3

https://www.frontiersin.org/journals/nutrition/articles/10.3389/fnut.2021.634897/full

https://www.bbc.co.uk/food/articles/plant_immunity