Μπορούν τα φρούτα και τα λαχανικά να μας φτιάξουν τη διάθεση; Tι λένε οι έρευνες

Μπορεί το σύνηθες να μην είναι να στραφείτε σε μια πράσινη σαλάτα ή σε ένα ακτινίδιο για να σας φτιάξει η διάθεση, ωστόσο απ’ ό,τι φαίνεται, τα φρούτα και τα λαχανικά -κι όχι τα junk food και η ζάχαρη- είναι πραγματικά… εδώ για εμάς στα δύσκολα. Παρακολουθώντας, μάλιστα, ως διαιτολόγος-διατροφολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και τη φλεγμονή και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, τις έρευνες, διαπιστώνω συνεχώς ότι μια διατροφή πλούσια σε φρέσκα φυτικά τρόφιμα συνδέεται με υψηλότερα επίπεδα ευεξίας, χαράς και ικανοποίησης από τη ζωή. Τα πολύχρωμα λαχανικά και τα φρούτα προσφέρουν αντιοξειδωτικά, βιταμίνες και φυτικές ίνες που όχι μόνο ενισχύουν την υγεία, αλλά φαίνεται ότι επηρεάζουν και τον ψυχισμό μας, υποστηρίζοντας μια θετική ψυχολογική κατάσταση.

Τι δείχνουν οι έρευνες για την ψυχολογική υγεία
Η ψυχολογική υγεία μπορεί να θεωρηθεί ευρύτερα ότι περιλαμβάνει δύο βασικά στοιχεία: την ψυχική υγεία (δηλαδή την παρουσία ή απουσία ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη) και την ψυχολογική ευεξία (δηλαδή μια θετική ψυχολογική κατάσταση, η οποία υπερβαίνει την απουσία ψυχικών διαταραχών). Σε αυτό εστιάζει ο αναδυόμενος τομέας της θετικής ψυχολογίας, ο οποίος επικεντρώνεται στα θετικά στοιχεία της ζωής, όπως η ευτυχία, η ικανοποίηση από τη ζωή, οι προσωπικές δυνάμεις και η ανάπτυξη του ατόμου. Αυτό μπορεί να αποτυπωθεί και σε φυσικά οφέλη, όπως βελτιώσεις στην αρτηριακή πίεση, την ανοσοποιητική λειτουργία, τη διάρκεια ζωής, την επαγγελματική επιτυχία και την ικανοποίηση από τις προσωπικές σχέσεις. Πράγματι, μελέτες έχουν συσχετίσει την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών με αυξημένη αίσθηση ευεξίας. Μια συστηματική ανασκόπηση έδειξε ότι η πρόσληψη φρούτων και λαχανικών συνδέεται με υψηλότερη ψυχολογική ευημερία, κάτι που ίσως αισθανόμαστε και οι περισσότεροι εμπειρικά. Πρόκειται όμως μόνο για μια συσχέτιση;

Συσχέτιση ή αιτία;
Υπάρχει η άποψη στον τομέα αυτό της έρευνας, που λέει ότι βαθιά μέσα μας, η προσωπικότητα ή η οικογενειακή ανατροφή μπορεί να μας οδηγεί να τρώμε υγιεινά και ταυτόχρονα να έχουμε καλύτερη ψυχική ευεξία, με αποτέλεσμα η διατροφή να φαίνεται λανθασμένα ότι προκαλεί το επίπεδο ευημερίας. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες εξέτασαν αν οι αλλαγές στη διατροφή συσχετίζονται με αλλαγές στην ψυχική ευημερία. Καθώς, λοιπόν, τα άτομα άρχισαν να τρώνε περισσότερα φρούτα και λαχανικά, υπήρξε μια ευθεία αύξηση στην αλλαγή της ικανοποίησης από τη ζωή τους με την πάροδο του χρόνου. Η αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών προέβλεπε μεγαλύτερη ευτυχία, ικανοποίηση από τη ζωή και γενικότερη ευεξία. Η αύξηση έφτανε έως και 0,24 μονάδες ικανοποίησης από τη ζωή (για αύξηση κατά 8 μερίδες την ημέρα), κάτι που ισοδυναμεί με την ψυχολογική ωφέλεια του να πάει κάποιος από την ανεργία στην εργασία. Η μελέτη αυτή, μάλιστα, έγινε στην Αυστραλία και επαναλήφθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου οι ερευνητές βρήκαν τα ίδια αποτελέσματα.

Φρούτα, λαχανικά και ψυχική ασθένεια
Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η βελτίωση της ευημερίας είναι σημαντική, αλλά οι κυβερνήσεις και οι ιατρικές αρχές ενδιαφέρονται συνήθως για τους παράγοντες που καθορίζουν σοβαρές ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη και τα υψηλά επίπεδα άγχους, και όχι τόσο για το επίπεδο ευημερίας ενός μέσου πολίτη. Και, πράγματι, χρησιμοποιώντας τα ίδια δεδομένα αλλά κοιτάζοντας την ψυχική ασθένεια, οι ερευνητές βρήκαν ότι η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών μπορεί επίσης να βοηθήσει στην προστασία από μελλοντικό κίνδυνο κλινικής κατάθλιψης και άγχους.

Μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση δεκάδων μελετών βρήκε μια αντίστροφη γραμμική συσχέτιση ανάμεσα στην κατανάλωση φρούτων ή λαχανικών και τον κίνδυνο κατάθλιψης, έτσι ώστε κάθε αύξηση 100 γραμμαρίων φρούτων να συνδέεται με μείωση 3% του κινδύνου κατάθλιψης -περίπου μισό μήλο. Ωστόσο, λιγότερο από το 10% των περισσότερων δυτικών πληθυσμών καταναλώνει επαρκή ποσότητα ολόκληρων φρούτων και φυτικών ινών, με τη συνηθισμένη πρόσληψη να είναι περίπου η μισή από τα συνιστώμενα επίπεδα. Ίσως το πρόβλημα είναι ότι λέμε στους ανθρώπους μόνο για τα μακροπρόθεσμα οφέλη των φρούτων στην πρόληψη χρόνιων παθήσεων, αντί για τα άμεσα οφέλη στην ευεξία, που είναι πολλά και σημαντικά.

Για να αποδείξουμε αιτία και αποτέλεσμα, πρέπει να γίνει δοκιμή με παρέμβαση και δυστυχώς, μέχρι σήμερα, πολλές μελέτες συνέκριναν τα φρούτα με σοκολάτα ή πατατάκια, για παράδειγμα. Πράγματι, οι συμμετέχοντες που τυχαιοποιήθηκαν να τρώνε φρούτα έδειξαν σημαντική βελτίωση στο άγχος, την κατάθλιψη, την κόπωση και τη συναισθηματική δυσφορία, κάτι εκπληκτικό, αλλά αυτό έγινε σε σύγκριση με σοκολάτα και πατατάκια. Το ότι τα μήλα, τα μανταρίνια και οι μπανάνες κάνουν τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα από διάφορα πατατάκια και σοκολατένια σνακ δεν είναι ακριβώς… επαναστατικό.

Μια τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή που δημοσιεύτηκε στο Plos One το 2017, ωστόσο, έδωσε πράγματι αισιόδοξα στοιχεία. Στο πλαίσιο της μελέτης, νέοι ενήλικες χωρίστηκαν τυχαία σε τρεις ομάδες μια ομάδα συνέχιζε τη συνήθη διατροφή της, μια ομάδα ενθαρρυνόταν να τρώει περισσότερα φρούτα και λαχανικά και μια τρίτη ομάδα λάμβανε δύο μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα πέρα από την κανονική της διατροφή. Οι συμμετέχοντες στην τρίτη ομάδα εμφάνισαν βελτίωση στην ψυχολογική ευεξία μέσα σε μόλις δύο εβδομάδες, με αυξημένη ζωτικότητα, ανάπτυξη προσωπικών δυνατοτήτων και κίνητρο. Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα: η διατροφή μπορεί να επηρεάσει άμεσα την ψυχολογία μας.

Η «ευτυχία», λοιπόν, ίσως να μην αγοράζεται, αλλά μπορεί να καλλιεργείται -με ένα μήλο, ένα ακτινίδιο ή μια πολύχρωμη σαλάτα την ημέρα. Κάθε μπουκιά φρούτου και λαχανικού είναι μια μικρή επένδυση στην ψυχική μας ευεξία, μια υπενθύμιση ότι η φύση μας δίνει ό,τι χρειαζόμαστε για να νιώθουμε καλύτερα, εδώ και τώρα.

Πηγές
https://nutritionfacts.org/blog/do-fruits-and-vegetables-boost-our-mood/

linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0002916522011650
https://karger.com/anm/article/74/Suppl.%202/44/42539/The-Contribution-of-Food-Consumption-to-Well-Being

https://ajph.aphapublications.org/doi/full/10.2105/AJPH.2016.303260

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0277953618306907?via%3Dihub

https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-nutrition/article/fruit-and-vegetable-consumption-and-risk-of-depression-accumulative-evidence-from-an-updated-systematic-review-and-metaanalysis-of-epidemiological-studies/06F5410553CF2C3849AAB0D9CE56E9B5

https://www.mdpi.com/2072-6643/10/12/1833

https://www.frontiersin.org/journals/nutrition/articles/10.3389/fnut.2014.00010/full

https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0171206