Πώς αντιδρά το δέρμα στις διατροφικές ελλείψεις; Τα σημάδια που δεν πρέπει να αγνοήσετε

Το δέρμα μας δεν είναι μόνο ο καθρέφτης της ηλικίας ή του τρόπου ζωής μας, είναι και ένας «αισθητήρας» της διατροφικής μας κατάστασης. Πολλές φορές, σημάδια όπως ξηροδερμία, ακμή, ευαισθησία ή καθυστερημένη επούλωση τραυμάτων δεν είναι απλώς αισθητικά ζητήματα, αλλά ενδείξεις ότι κάτι λείπει από τη διατροφή μας. Οι ελλείψεις σε συγκεκριμένα μικροθρεπτικά συστατικά –όπως ο ψευδάργυρος, η βιταμίνη Α και ο σίδηρος– μπορούν να εκδηλωθούν έντονα στο δέρμα, πριν ακόμα εμφανιστούν σε αιματολογικές εξετάσεις και ως διαιτολόγος-διατροφολόγος με εξειδίκευση στα αυτοάνοσα και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία είναι κάτι που βλέπω συχνά. Τα θρεπτικά αυτά συστατικά, όμως, παίζουν σημαντικό ρόλο και το σώμα μας έχει τον δικό του μηχανισμό να μας προειδοποιεί όταν δεν τα λαμβάνουμε σε επαρκή ποσότητα.

Ψευδάργυρος (Zinc): Ο επουλωτικός της φύσης
Ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητος για περισσότερες από 300 ενζυμικές αντιδράσεις στο σώμα, ενώ διαδραματίζει βασικό ρόλο στη σύνθεση πρωτεϊνών και κολλαγόνου, στη φλεγμονώδη απόκριση και στην ανοσολογική λειτουργία του δέρματος. Μελέτες δείχνουν ότι η έλλειψη ψευδαργύρου οδηγεί σε μια σπάνια δερματοπάθεια γνωστή ως acrodermatitis enteropathica, η οποία περιλαμβάνει φλεγμονώδη δερματίτιδα, τριχόπτωση και διάρροια. Σε ήπιες περιπτώσεις, παρατηρείται χρόνια ξηρότητα και ευθραυστότητα του δέρματος, κυρίως σε υποθερμιδικά διατροφικά προγράμματα με έλλειψη δημητριακών ολικής άλεσης και οσπρίων. Αν παρατηρήσετε στο δέρμα σας καθυστερημένη επούλωση πληγών, ξηροδερμία και λέπια, εμφάνιση εξανθημάτων, κυρίως γύρω από το στόμα, τη μύτη και τα μάτια, επιδείνωση της ακμής ή αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις του δέρματος (π.χ. μυκητιάσεις), ενημερώστε κάποιον ειδικό για ενδεχόμενη έλλειψη ψευδαργύρου.

Βιταμίνη Α: Η βιταμίνη της κυτταρικής ανανέωσης
Η βιταμίνη Α είναι λιποδιαλυτή και απαραίτητη για τη διατήρηση της υγείας της επιδερμίδας, των βλεννογόνων, αλλά και για τη ρύθμιση της κυτταρικής διαφοροποίησης και βρίσκεται κυρίως σε ζωικά προϊόντα (ως ρετινόλη) και σε φυτικές πηγές (ως β-καροτένιο). Η υποβιταμίνωση Α μπορεί να προκαλέσει θυλακική υπερκεράτωση, όπου οι πόροι αποφράσσονται από κερατίνη, προκαλώντας τραχιά σπυράκια σε χέρια και μηρούς. Η βιταμίνη Α επηρεάζει επίσης τη σύνθεση του σμήγματος, εξηγώντας τη συσχέτισή της με την ακμή. Αν έχετε έλλειψη βιταμίνης Α, προσέξτε για ξηροδερμία με τραχιά υφή, υπερκεράτωση (σκληρές, τραχιές περιοχές κυρίως στους αγκώνες και τα γόνατα), εύκολη απολέπιση της επιδερμίδας και επιδείνωση δερματικών παθήσεων όπως έκζεμα ή ψωρίαση, ξεσπάσματα ακμής, ενώ και πάλι οι πληγές θα καθυστερούν να επουλώσουν.

Σίδηρος: Το θεμέλιο για υγιές και «ζωντανό» δέρμα
Ο σίδηρος είναι κρίσιμος για τη μεταφορά οξυγόνου στους ιστούς μέσω της αιμοσφαιρίνης, όπως επίσης και βασικό συστατικό πολλών ενζύμων που σχετίζονται με την επιδερμική ανανέωση και την αντιοξειδωτική προστασία. Όταν υπάρχει έλλειψη, το δέρμα και τα «εξαρτήματά» του (μαλλιά, νύχια) στερούνται απαραίτητων θρεπτικών και οξυγονικών πόρων και σε άτομα με χρόνια σιδηροπενία, τα πρώτα ορατά σημάδια είναι η ωχρότητα του προσώπου και η απώλεια λάμψης στο δέρμα και στα μαλλιά, όπως και η τριχόπτωση. Η έλλειψή του όσον αφορά το δέρμα προκαλεί χλωμή, θαμπή επιδερμίδα, τριχόπτωση και λέπτυνση της τρίχας, ευθραυστότητα νυχιών, σκασμένα χείλη και γωνιακή χειλίτιδα (σκασίματα στις γωνίες του στόματος), εξανθήματα, όπως και ευαισθησία σε μώλωπες.

Πότε να ανησυχήσετε και τι μπορείτε να κάνετε
Αν παρατηρείτε επίμονες δερματικές αλλαγές που δεν βελτιώνονται με την καλλυντική φροντίδα ή τη σωστή ενυδάτωση, μάλλον πρέπει να εξετάσετε τη διατροφή σας. Ένας διατροφολόγος μπορεί να σας καθοδηγήσει σε μια πλήρη αξιολόγηση θρεπτικών αναγκών και πιθανών ελλείψεων, ενώ αιματολογικές εξετάσεις (όπως φερριτίνη, ψευδάργυρος ορού, βιταμίνη A) μπορούν να δώσουν περισσότερες πληροφορίες.

Τι να βάλετε στο πιάτο για μικροθρεπτικά συστατικά

• Για ψευδάργυρο: όσπρια, καρύδια, σπόροι κολοκύθας, δημητριακά ολικής άλεσης
• Για βιταμίνη Α: καρότα, κολοκύθα, γλυκοπατάτες, σπανάκι
• Για σίδηρο: φακές, φασόλια, αποξηραμένα φρούτα, μαύρη σοκολάτα, εμπλουτισμένα δημητριακά — πάντα με πηγή βιταμίνης C για βελτιωμένη απορρόφηση

Το δέρμα σας μπορεί να είναι ο πρώτος σας «σύμμαχος» στην ανίχνευση μιας διατροφικής ανεπάρκειας. Δώστε βάση στα σημάδια του και επενδύστε σε μια ποικιλόμορφη και ισορροπημένη διατροφή. Η ομορφιά ξεκινά εκ των έσω – και η επιστήμη το επιβεβαιώνει.

Πηγές
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16029676/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9887131/#s9
https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminA-HealthProfessional/
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4091310/