Διατροφή για τη νόσο του Crohn: Πώς η φυτοφαγία βοηθά

Η νόσος του Crohn είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (ΙΦΝΕ), που χαρακτηρίζεται από περιόδους έξαρσης και ύφεσης. Επηρεάζει κυρίως το πεπτικό σύστημα, προκαλώντας πόνο, διάρροια, αιμορραγία, κόπωση και απώλεια βάρους, επιβαρύνοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής και η συμβατική θεραπεία βασίζεται κυρίως σε ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, τα οποία μπορεί να έχουν σοβαρές παρενέργειες και δεν πετυχαίνουν πάντα ύφεση. Ως διατροφολόγος με εξειδίκευση και εμπειρία στα αυτοάνοσα νοσήματα και μετεκπαίδευση στη φυτοφαγία, γνωρίζω καλά πόσο μεγάλη σημασία έχει η διατροφή στη ρύθμιση της φλεγμονής κι έχω αντιμετωπίσει πολλά τέτοιου είδους περιστατικά που σχετίζονται με το έντερο, όπως νόσο του Crohn, ελκώδη κολίτιδα (δείτε εδώ 3 case studies μου).

Η μετάβαση σε μια φυτική διατροφή έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να φέρει πολύ καλύτερα αποτελέσματα από τις συμβατικές θεραπείες, τόσο κατά τη διάρκεια ενεργού όσο και ύφεσης της νόσου του Crohn (CD), αλλά και της ελκώδους κολίτιδας. Γενικότερα, οι διατροφικές μας συνήθειες μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο όχι μόνο στην πρόληψη, αλλά και στη διαχείριση της νόσου του Crohn.

Για παράδειγμα, η κατανάλωση φυτικών τροφών, πλούσιων σε φυτικές ίνες, σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης της νόσου, ενώ τα λιπαρά, οι ζωικές πρωτεΐνες και η ζάχαρη φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο. Δυστυχώς, παρά την αναγνώριση ότι ο δυτικός τρόπος ζωής και διατροφής αποτελεί σημαντικό παράγοντα στην αύξηση των κρουσμάτων ΙΦΝΕ, ελάχιστες επίσημες συστάσεις δίνονται στους ασθενείς, πέρα από την αποφυγή του καπνίσματος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατανάλωση ολόκληρων, μη επεξεργασμένων, φυτικών τροφών ισοδυναμεί με μια αντιφλεγμονώδη διατροφή. Στη δική μου κλινική εμπειρία, έχω διαπιστώσει ότι η στροφή σε μια τέτοια διατροφή μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να περιορίσουν σημαντικά τη φλεγμονή και να μειώσουν τα συμπτώματά τους.

Η φυτοφαγία στο μικροσκόπιο
Υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις που τεκμηριώνουν την αποτελεσματικότητα της φυτικής διατροφής: Ένας 25χρονος άντρας με πρόσφατη διάγνωση νόσου του Crohn δεν κατάφερε να πετύχει ύφεση παρά τη συμβατική φαρμακευτική αγωγή. Όταν στράφηκε αποκλειστικά σε διατροφή που περιλάμβανε δημητριακά, όσπρια (φασόλια, ρεβίθια, φακές), λαχανικά και φρούτα, πέτυχε πλήρη ύφεση της νόσου χωρίς φαρμακευτική αγωγή και χωρίς σημάδια Crohn στην επανεξέταση με κολονοσκόπηση. Αξίζει, όμως, να δούμε τις λεπτομέρειες. Η φαρμακευτική αγωγή που ακολούθησε αρχικά ήταν infliximab (REMICADE®), το οποίο μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο ή να αυξήσει τον κίνδυνο λεμφώματος ή άλλων καρκίνων (και κοστίζει περίπου 35.000 δολάρια το χρόνο), ενώ επιπλέον, δεν λειτουργεί στο 35-40% των ασθενών, όπως συνέβη και με τον νεαρό άντρα. Μετά από 37 εβδομάδες αυξήθηκε η δόση του φαρμάκου, αλλά τα συμπτώματα συνέχιζαν. Δύο χρόνια αργότερα, ο ασθενής αποφάσισε να σταματήσει τα ζωικά προϊόντα και τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τελικά είδε τα συμπτώματά του να εξαφανίζονται.

Πριν από αυτή την αλλαγή, η διατροφή του ήταν η κλασική δυτικού τύπου διατροφή: κρέας, γαλακτοκομικά, επεξεργασμένα δημητριακά, επεξεργασμένα τρόφιμα και μικρές ποσότητες φρούτων και λαχανικών. Μετά την πλήρη ύφεση, αποφάσισε να υιοθετήσει μόνιμα μια διατροφή βασισμένη σε πλήρη, φυτικά τρόφιμα, περιορίζοντας δραστικά τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τα ζωικά προϊόντα σε λιγότερο από μία μερίδα την εβδομάδα. Όποτε παραστρατούσε στη διατροφή του, τα συμπτώματα επέστρεφαν, αλλά με την επιστροφή στην υγιεινή διατροφή, τα συμπτώματα εξαφανίζονταν και πάλι. Έξι μήνες μετά την αλλαγή διατροφής και τρόπου ζωής (περιλαμβάνοντας μείωση του στρες και άσκηση), η επανεξέταση έδειξε πλήρη επούλωση του βλεννογόνου του εντέρου, χωρίς κανένα ίχνος νόσου του Crohn.

Γνωρίζουμε ότι μια διατροφή που περιλαμβάνει δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια, φρούτα και λαχανικά έχει αποδειχθεί ωφέλιμη για την πρόληψη και αντιμετώπιση καρδιαγγειακών νοσημάτων, παχυσαρκίας, διαβήτη, υπέρτασης, χολολιθίασης, ρευματοειδούς αρθρίτιδας και πολλών καρκίνων. Αν και χρειάζονται περαιτέρω έρευνες, αυτή η αναφορά περίπτωσης δείχνει ότι ίσως μπορούμε να προσθέσουμε και τη νόσο του Crohn στη λίστα αυτή. Και οι σχετικές έρευνες έχουν ήδη γίνει! Σε μια μελέτη, περίπου 20 ασθενείς με νόσο του Crohn ακολούθησαν μια ημι-χορτοφαγική διατροφή (όχι περισσότερο από μισή μερίδα ψαριού την εβδομάδα και μισή μερίδα κρέατος κάθε δύο εβδομάδες) και πέτυχαν ύφεση σε ποσοστό 100% στον πρώτο χρόνο και 90% στα δύο χρόνια.

Κάποιοι από αυτούς ξέφυγαν από τη διατροφή. Τι έγινε τότε; Όπως φαίνεται στο τέλος του πρώτου έτους, οι μισοί υποτροπίασαν και στο τέλος του δεύτερου έτους, μόνο το 20% παρέμεινε σε ύφεση. Όμως όσοι τήρησαν τη διατροφή είχαν εντυπωσιακή επιτυχία. Αν και πρόκειται για μια μικρή μελέτη χωρίς ομάδα ελέγχου, τα αποτελέσματα αυτά θεωρούνται τα καλύτερα που έχουν δημοσιευτεί μέχρι σήμερα στη βιβλιογραφία για την πρόληψη υποτροπών στη νόσο του Crohn.

Σήμερα, οι ασθενείς με νόσο του Crohn συχνά λαμβάνουν βιολογικούς παράγοντες -ακριβά ενέσιμα αντισώματα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτά έχουν όντως δείξει ικανότητα επαγωγής και διατήρησης της ύφεσης, αλλά όχι σε όλους. Το ποσοστό ύφεσης με έγκαιρη χρήση REMICADE® φτάνει το 64%. Έτσι, 30-40% των ασθενών πιθανότατα θα παρουσιάσουν μια σοβαρή πορεία της νόσου, ακόμα και μετά την πρώτη θεραπεία. Τι γίνεται αν προσθέσουμε και τη φυτοφαγική διατροφή στην εξίσωση; Το ποσοστό ύφεσης εκτοξεύτηκε στο 100% για όσους δεν διέκοψαν λόγω ανεπιθύμητων ενεργειών. Ακόμα και μετά τον αποκλεισμό των ηπιότερων περιστατικών, το ποσοστό ύφεσης έφτασε το 100% ακόμα και σε σοβαρές μορφές της νόσου.

Αναγνωρίζουμε βέβαια ότι οι περισσότερες μελέτες δεν είναι τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές -η «χρυσή» μέθοδος στην επιστήμη- αλλά όταν πρόκειται για ανθρώπους που υποφέρουν καθημερινά από τα συμπτώματα της Crohn, οφείλουμε να τους δώσουμε τις καλύτερες δυνατές συμβουλές, βασισμένες στα καλύτερα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα.

Η δική μου προσέγγιση, βασισμένη σε εμπειρία με αυτοάνοσα νοσήματα και στην επιστημονική βιβλιογραφία, είναι ότι η διατροφή μπορεί να είναι το πιο ισχυρό εργαλείο για την αντιμετώπιση της νόσου του Crohn. Η στροφή προς μια φυτοφαγική, ανεπεξέργαστη διατροφή, μαζί με την υποστήριξη για τη διαχείριση του άγχους και την άσκηση, μπορεί να αλλάξει ριζικά την πορεία της νόσου και να χαρίσει στους ασθενείς μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

Ωστόσο, να σημειώσω κάτι σημαντικό. Στην ενεργή νόσο, αλλά ακόμα και στην ύφεση, όλοι είμαστε διαφορετικοί: Κάποιοι έχουν ισχυρό γονιδιακό παράγοντα, άλλοι έχουν στενώσεις, σε κάποιους εμπλέκεται και έντονη ευερεθιστότητα εντέρου και χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή στο τι διατροφή θα ακολουθήσετε, πώς θα εισαγάγετε φυτικές ίνες και τι συνδυασμό φυτικών ινών θα κάνετε, ειδικά εάν έχετε κάνει αποχή καιρό, καθώς υπάρχει περίπτωση να αυξήσει τη φλεγμονή. Χρειάζεται, λοιπόν, πάντα εξατομίκευση με σεβασμό στο σώμα και στις ποσότητες. Καμία διατροφή δεν είναι για όλους η ίδια συνολικά -είναι ένα προσωπικό ταξίδι. Ακούστε το σώμα σας, προσαρμοστείτε σε αυτό, πάρτε τη σωστή καθοδήγηση και χτίστε σταθερά τη δική σας ισορροπία, γιατί η υγεία δεν είναι πρότυπο για όλους, είναι μοναδική για τον καθένα από εσάς.

Πηγές
https://nutritionfacts.org/blog/eating-to-treat-crohns-disease/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27793607/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29035175/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30872105/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31226766/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20503448/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20503448/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29035182/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30624192/